19 kwietnia 2024r.
Synonimy
Wypadanie odbytnicy, wypadanie odbytnicy i odbytu
Opis
Jest to wypadanie tkanek odbytu lub odbytnicy na zewnątrz ciała. Wypadanie częściowe, tak zwane wypadanie odbytu – to choroba, w której wypadnięciu ulega jedynie błona śluzowa odbytu. Wypadanie całkowite, czyli wypadanie odbytnicy, to stan, w którym na zewnątrz wypada (wynicowuje się) ściana odbytnicy w swej pełnej grubości, podczas gdy rozciągnięty kanał odbytu pozostaje na swoim miejscu. Wypadanie odbytnicy i odbytu stanowi najbardziej zaawansowane stadium choroby, w którym na zewnątrz ciała wydostaje się ściana odbytnicy wraz z błoną śluzową kanału odbytu. Choroba występować może w każdym wieku, jednak najczęściej dotyczy dzieci w wieku 1-3 lat oraz kobiet po 60 roku życia.
Objawy
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Każdy przypadek wypadania odbytu lub odbytnicy lub tylko podejrzenie choroby wymaga konsultacji lekarskiej. Powinna być ona szczególnie pilna w przypadku pojawienia się krwi, trudnego do zniesienia bólu brzucha lub okolicy odbytu, gorączki lub niemożności odprowadzenia wypadniętej błony śluzowej z powrotem do kanału odbytu.
Przyczyny
Wypadanie odbytu i odbytnicy jest zwykle wynikiem wrodzonego lub nabytego osłabienia mięśni, na których podwieszona jest odbytnica oraz mięśni krocza. Choroba może rozwijać się także w związku ze znacznego stopnia osłabieniem i zwiotczeniem zwieraczy odbytu. Przyczyna wrodzonej postaci choroby występującej u małych dzieci nie jest jak dotąd jednoznacznie wyjaśniona.
Czynniki sprzyjające zachorowaniuNadmierne parcie na stolec – przewlekłe zaparcie, nawracające biegunki, nadużywanie środków przeczyszczających
Wielokrotne porody, zwłaszcza jeżeli połączone były z szyciem naciętego lub pękniętego krocza
Choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem
Nieleczone żylaki odbytu
Stany po rozległych operacjach okolicy odbytu
Płeć żeńska i podeszły wiek
Choroby neurologiczne, zwłaszcza stwardnienie rozsiane, niedowłady po udarach mózgu, uszkodzenie kręgosłupa
Stany znacznego wyniszczenia lub niedożywienia
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Zapobieganie
Przebieg
W przypadkach prawidłowo leczonych zwykle dochodzi do ustąpienia choroby, zaś u dzieci zwykle mija ona zupełnie bez śladu. Przy braku leczenia stopniowo nasilają się objawy prowadzące do znacznego stopnia pogorszenia jakości życia, a często nawet do rozwoju poważnych stanów nerwicowych.
Powikłania
Badania
Podstawą rozpoznania jest rozmowa lekarza z pacjentem, a następnie staranne oglądanie i badanie odbytu i jego okolicy. Dodatkowo często wykonuje się endoskopowe badania głębiej położonych odcinków odbytu i odbytnicy, a więc anoskopię, rektoskopię lub nawet sigmoidoskopię. W przypadku zakwalifikowania do leczenia operacyjnego wykonuję się rutynowe badania oceniające ogólny stan pacjenta.
Cel leczenia
Celem leczenia jest całkowite zlikwidowanie wypadania odbytu lub odbytnicy oraz zabezpieczenie pacjenta przed nawrotem choroby. Wybór metody leczenia zależy przede wszystkim od przyczyny choroby i stopnia jej nasilenia. U małych dzieci wypadanie odbytu często ustępuje samoistnie przed osiągnięciem 5 roku życia.
Leczenie
Zalecenia ogólne
Usunięcie przyczyn powtarzanego parcia, czyli napinania mięśni jamy brzusznej, takich jak przewlekłe zaparcie, biegunka, kaszel czy kichanie
Unikanie długotrwałego stania lub chodzenia, które prowadzi do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej i nasila wypadanie odbytu lub odbytnicy
Regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych mających na celu wzmocnienie mięśni dźwigaczy odbytu i odbytnicy oraz mięśni krocza (wybór ćwiczeń wymaga konsultacji lekarza i doświadczonego fizjoterapeuty)
Dieta bogata w błonnik oraz codzienne wypijanie co najmniej 8 szklanek niegazowanej wody lub soków w celu uniknięcia zaparcia
W przypadkach z wyciekiem śluzu, krwi lub stolca pomocne są zwykle wkładki higieniczne lub pieluchomajtki dla dorosłych
Leczenie farmakologiczne
Zastosowanie znajdują niekiedy jedynie środki zmiękczające stolec, które mają za zadanie zapobiegać zaparciu.
Leczenie farmakologiczne
Zastosowanie znajdują niekiedy jedynie środki zmiękczające stolec, które mają za zadanie zapobiegać zaparciu.
Leczenie operacyjne
Zwykle nie jest potrzebne w przypadku wypadania odbytu u dzieci, które najczęściej ustępuje samoistnie w ciągu kilku lat. W przypadku wypadania odbytu lub odbytnicy u dorosłych postępowanie może polegać na:
Ręcznym odprowadzeniu wypadniętego odcinka do kanału odbytu i jego zwężeniu przy pomocy grubego szwu zakładanego pod skórę wokół otworu odbytu
Chirurgicznym wycięciu nadmiaru wypadniętej błony śluzowej i przyszyciu jej pozostałej części do brzegu odbytu
Wykonaniu odpowiedniego zabiegu operacyjnego – w przypadku współistniejących żylaków odbytu
Wykonaniu operacji wewnątrzbrzusznej na odbytnicy, takiej jak: zamocowanie odbytnicy w jamie brzusznej przy pomocy jej połączenia z kością krzyżową specjalną taśmą lub siatką teflonową (tak zwana operacja Ripsteina), albo wycięcie (resekcja) części odbytnicy mające na celu jej skrócenie i zabezpieczenie przed wypadaniem – przy zaawansowanym wypadaniu odbytnicy
Podpis
Opracował
lek. med. Robert Olewiński
lek. med. Robert Olewiński
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -