Szybkie bicie (akcja) serca

Szybkie bicie serca, które nie jest wywołane przez wysiłek fizyczny.
Fizjologicznie serce kurczy się z częstością pomiędzy 60 a 100 uderzeń na minutę. Należy pamiętać, że u zdrowej osoby, bez chorób serca, częstość akcji serca podczas wysiłku fizycznego może wzrastać do 160/min, a nawet bardziej. Taka sytuacja jest normalną odpowiedzią układu krążenia na wysiłek fizyczny i nie stanowi problemu medycznego.
Tachykardia jest formą zaburzeń rytmu serca przebiegającą z szybką, miarową akcją serca. Rozróżnia się następujące typy „szybkiego bicia serca”: tachykardia zatokowa, migotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy i częstoskurcz komorowy.

Uczucie bicia (kołatania) serca w klatce piersiowej (tętno wyczuwalne na ręce czy szyi może osiągnąć wartości od 100 do 180/min)

Zawroty głowy, mroczki przed oczami, uczucie jak przed omdleniem (do pełnego omdlenia włącznie)

Duszność, uczucie niemożności nabrania powietrza

Ból w klatce piersiowej (zwykle jest to ból o charakterze bólu dusznicowego)

Napadowy kaszel

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Epizod szybkiego bicia serca trwający dłużej niż 5-6 minut

Narastające uczucie duszności

Nasilający się ból o charakterze bólu dusznicowego

Zwykle szybkie bicie serca jest tylko objawem innych chorób, jak np. nadczynności tarczycy, choroby niedokrwiennej serca lub infekcji przebiegających z gorączką.
Szybkie bicie serca, szczególnie napadowe (nawracające) może być spowodowane zmienioną budową struktur przewodząch impulsy elektryczne w sercu.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu

Choroby serca i układu krążenia

Gorączka

Nadczynność tarczycy

Sytuacje stresowe, nadmierna nerwowość

Palenie tytoniu

Nadmierne spożycie alkoholu lub napojów zawierających kofeinę (takich jak kawa czy coca-cola)

Zażycie niektórych leków zawierających w swoim składzie atropinę, efedrynę lub pseudoefedrynę

Zażycie narkotyków (szczególnie niebezpieczna jest kokaina)

Leczenie choroby podstawowej

Zaprzestanie palenia papierosów

Unikanie sytuacji stresowych, podczas których pojawia się szybkie bicie serca

Zaprzestanie spożywania alkoholu, dużych ilości kawy oraz napojów zawierających kofeinę

Większość zaburzeń rytmu trwa krótko i są one niegroźne, szczególnie u osób bez współistniejących innych chorób.
Czasem zaburzenia rytmu serca mogą być początkowym objawem chorób serca lub innych, jak np. nadczynności tarczycy. Jeśli zaburzenia rytmu serca nawracają, wówczas wymagane jest skontaktowanie się z lekarzem

Nieprzerwane w porę, poważne zaburzenia rytmu serca, którym towarzyszą dodatkowo inne objawy, jak duszność czy ból w klatce piersiowej, mogą doprowadzić do sytuacji zagrażających życiu, jak: niewydolność krążenia, zawał mięśnia serca, zatrzymanie pracy serca.

Podstawowym badaniem jest EKG – zapis elektrokardiograficzny czynności serca oraz 24-godzinne badanie EKG metodą Holtera.
Może zaistnieć potrzeba wykonania uzupełniających badań w kierunku chorób, w przebiegu których może dojść do przyspieszenia pracy serca. Do specjalistycznych badań mających za zadanie wykrycie mechanizmu powstawania zaburzeń rytmu należą również: stymulacja przezprzełykowa serca i inwazyjne badanie elektrofizjologiczne.

Podstawowym celem postępowania lekarskiego jest rozpoznanie chorób, w przebiegu których może występować szybkie bicie serca, i ich leczenie.
Odpowiednie rozpoznanie i leczenie chorób, w przebiegu których dochodzi do przyspieszenia częstości akcji serca, może doprowadzić do ustąpienia dolegliwości.

Zalecenia ogólne
Wystąpienie powyższych zaburzeń po raz pierwszy wymaga przeprowadzenia badań diagnostycznych i ewentualnego zastosowania leków (pod ścisłą kontrolą lekarza).
Zakres, nasilenie i częstotliwość ćwiczeń fizycznych powinna być ustalona indywidualnie dla każdego pacjenta. W przypadku większości samoistnie przemijających zaburzeń rytmu serca nie ma potrzeby istotnego ograniczenia codziennej aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach poważnych zaburzeń rytmu może być przeciwwskazane wyczynowe uprawianie sportów lub przedłużający się intensywny wysiłek (ćwiczenia na siłowni, długie pływanie, intensywny aerobic itp.).
Należy ograniczyć lub zaprzestać spożywania napojów nasilających zaburzenia rytmu serca, takich jak coca cola, kawa, alkohol.

Leczenie farmakologiczne
Przerwanie niektórych typów zaburzeń rytmu serca jest możliwe poprzez zanurzenie twarzy w misce z zimną wodą na kilka chwil lub nabranie powietrza głęboko do płuc i następnie próba dmuchania przy zamkniętych ustach i nosie przez możliwie długą chwilę (przez 5-10 sekund)(tzw. manewr Valsalvy).
W przypadku niektórych nawracających zaburzeń rytmu, w celu zmniejszenia nasilenia i częstości ich występowania, konieczne może okazać się stosowanie takich leków, jak: digoksyna i jej pochodne, beta-blokery, blokery kanału wapniowego, amiodaron lub inne leki antyarytmiczne.
W przypadku zaburzeń rytmu utrzymujących się pomimo leczenia farmakologicznego, którym towarzyszą inne objawy (duszność, ból w klatce piersiowej, omdlenia) wymagana jest hospitalizacja i wykonanie w niektórych przypadkach kardiowersji elektrycznej, która polega na umiarowieniu akcji serca krótkotrwałym wyładowaniem elektrycznym poprzez przyłożone do klatki piersiowej dwie elektrody (pacjent w czasie takiego zabiegu jest usypiany i znieczulany na okres 5-10 minut).
W sytuacji niepowodzenia mogą być przeprowadzone zabiegi polegające na zniszczeniu ogniska w mięśniu serca, z którego biorą swój początek impulsy przyśpieszające czynność serca. Zabiegiem takim jest np. ablacja prądem elektrycznym.
W uzasadnionych przypadkach złożonych zaburzeń rytmu serca istnieje możliwość wszczepienia specjalnego urządzenia (kardiowerter-defibrylator), które w przypadku wystąpienia tachykardii niebezpiecznej dla życia, poprzez odpowiednio dobrane wyładowanie elektryczne, doprowadzi do umiarowienia.

Opracował
lek. med. Wiktor Kuliczkowski