Jest to zakaźna biegunka, wywołana przez zakażenie bakteriami o nazwie Salmonella, które powodują podrażnienie i stan zapalny błony śluzowej żołądka i jelit. Najwięcej zachorowań występuje latem, często występują zatrucia zbiorowe. Cięższy przebieg choroby obserwuje się u dzieci i ludzi starszych.

Choroba rozpoczyna się zwykle nagle kolkowymi bólami brzucha z parciem na stolec, biegunką i gorączką do 38-39°C oraz bólami głowy. Liczba wypróżnień wynosi 10-15 na dobę. Stolec jest wodnisty, zawiera śluz, ropę i niekiedy krew.

Kontaktu z lekarzem wymaga:

Każda biegunka u niemowlęcia i małego dziecka

Ostra, nasilona biegunka

Biegunka utrzymująca się powyżej 48 godzin

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Osłabienie, senność i apatia spowodowane odwodnieniem

Przyspieszenie tętna powyżej 100/minutę

Obecność krwi w stolcu

Bolesne kurcze nóg

Silne bóle brzucha

Nowe dolegliwości, które pojawiły się w trakcie leczenia

Zakażenie następuje na drodze pokarmowej, przez bezpośredni kontakt z chorym lub przez zakażone kałem pokarmy (owoce, jarzyny, rzadziej wodę) i przedmioty. Od zakażenia do wystąpienia objawów upływa 12-36 godzin. Bakterie namnażają się w jelitach i powodują uszkodzenie błony śluzowej jelita, prowadząc do powstania obrzęku, przekrwienia i owrzodzeń.

Każdy produkt spożywczy, głównie pochodzenia zwierzęcego, jest potencjalnym źródłem zakażenia: mięso i jego przetwory, jaja, mleko i przetwory mleczne. Również muchy mogą przenosić zarazki.
Zapobieganie polega na: przestrzeganiu zasad higieny osobistej, myciu rąk przed jedzeniem, starannym myciu warzyw i owoców, właściwym przechowywaniu żywności (ochrona przed owadami).
Nie powinno się pić nieprzegotowanego mleka „prosto od krowy”.

Większość zachorowań przebiega łagodnie, z niezbyt nasiloną biegunką bez domieszki krwi, a dolegliwości ustępują w ciągu kilku dni. Nosicielstwo (to znaczy obecność bakterii chorobotwórczych w kale u osoby bez dolegliwości) po przechorowaniu salmonellozy ustępuje zwykle samoistnie w ciągu kilku miesięcy.

Zaburzenie krążenia i wstrząs w przebiegu odwodnienia (najbardziej narażone są dzieci i ludzie starsi)

Uogólnione zakażenie bakteryjne

Wykonuje się badanie bakteriologiczne kału, a w wątpliwych przypadkach wziernikowanie odbytnicy, czyli rektoskopię.

Celem postępowania leczniczego jest zapobieganie odwodnieniu.

Zalecenia ogólne
W przypadku ciężkiej biegunki z cechami znacznego odwodnienia leczenie odbywa się w szpitalu, ponieważ konieczne jest nawadnianie dożylne. Jeśli przebieg choroby jest łagodny, można pozostać w domu, ale wskazana jest izolacja chorego i jego wydalin.
Konieczne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów; osoba dorosła może potrzebować nawet 3-4 litrów na dobę. Najlepiej jest nawadniać się roztworem specjalnej mieszanki elektrolitowej, dostępnej w aptekach.
Bolesne kurcze brzucha łagodzą ciepłe kompresy.
Jeść wolno od dopiero od 2-3 dnia choroby, zaczynając od kleików, lekkich rosołów i kaszek. Potem można jeść ziemniaki, gotowaną marchewkę, kurczaka, cielęcinę i bułeczki, bez surowych owoców i jarzyn, które są dozwolone dopiero po całkowitym wyzdrowieniu.
Przez pierwsze dni choroby powinno się pozostać w łóżku, a potem stopniowo powracać do normalnej aktywności fizycznej.

Leczenie farmakologiczne
Stosowany jest węgiel leczniczy w dawce 3-4 g na dobę. Nie wolno na własną rękę stosować innych środków zapierających.
Antybiotyki stosuje się jedynie u osób w podeszłym wieku, z osłabioną odpornością lub z przewlekłymi chorobami układowymi.

Opracowała
lek. med. Edyta Zagórowicz