Jest to gwałtowne wyrzucanie treści pokarmowej z żołądka w kierunku jamy ustnej, zazwyczaj poprzedzone przez nudności, czyli chęć wymiotowania. Wymioty występują w przebiegu wielu chorób układu pokarmowego, układu nerwowego oraz chorób ogólnoustrojowych.

Wymioty najczęściej zawierają treść pokarmową. Jeśli nie ustaje przyczyna wymiotów, a żołądek jest już pusty, w wymiotach stwierdza się sok żołądkowy z domieszką żółci. Krwawienie z przełyku, żołądka lub dwunastnicy objawia się krwawymi wymiotami lub wymiotami treścią przypominającą fusy od kawy (fusowatymi).

Kontaktu z lekarzem wymaga:
Przedłużające się wymioty treścią pokarmową

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Osłabienie, spadek ciśnienia krwi

Wymioty krwią

Wymioty fusowate

Wymioty treścią ciemnozieloną lub o zapachu i wyglądzie kału

Wymioty i silne bóle brzucha z zaparciem i zatrzymaniem gazów

Niemożność przyjmowania płynów i pokarmów drogą doustną

Zawroty głowy

Zaburzenia świadomości

Wysoka gorączka

Kurcze mięśni

Wymioty są wynikiem gwałtownych skurczy powłok brzusznych i przepony. Najczęstszą ich przyczyną są choroby przewodu pokarmowego, poczynając od zwykle niegroźnych zatruć pokarmowych, poprzez liczne choroby zapalne narządów jamy brzusznej (najczęściej zapalenie żołądka i dwunastnicy, zapalenie wyrostka robaczkowego), niedrożność mechaniczną (na przykład spowodowaną przez zrosty czy uwięźnięcie przepukliny) i wreszcie nowotwory. Druga grupa chorób to zaburzenia metaboliczne oraz endokrynologiczne (na przykład ostra i przewlekła niewydolność nerek, kwasica metaboliczna, niewyrównana cukrzyca, zaburzenia elektrolitowe).
Wymioty występują także wskutek alergii pokarmowych oraz przy wysokiej gorączce, niezależnie od przyczyny.
Mogą być efektem ubocznym stosowania leków, np. preparatów naparstnicy, niesterydowych leków przeciwzapalnych oraz wielu innych. Są jednym z objawów wczesnej ciąży.
Wiele chorób układu nerwowego przebiega z wymiotami, najczęstsza z nich to migrena, a najgroźniejsze – zapalenie opon mózgowych i nowotwory mózgu.

Nie istnieją specjalne metody zapobiegania.

Przebieg choroby zależy od przyczyny wymiotów.

Odwodnienie (przy ostrych, uporczywych wymiotach)

Pękniecie błony śluzowej przełyku i krwawienie (przy ostrych, uporczywych wymiotach)

Zapalenie przełyku, uszkodzenie szkliwa zębowego (przy przewlekłych wymiotach)

Wyniszczenie (przy przewlekłych wymiotach)

Rodzaj badań dodatkowych zależy od współistnienia lub braku innych dolegliwości, które sugerują lekarzowi przyczynę wymiotów. Jeśli najbardziej prawdopodobne jest zwykłe zatrucie pokarmowe, nie ma potrzeby wykonywania badań dodatkowych.
Przy wymiotach z silnymi bólami brzucha wykonuje się zwykle ultrasonografię oraz zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej. Jeśli lekarz podejrzewa uszkodzenie lub przeszkodę w przełyku czy żołądku, może zalecić wykonanie gastroskopii lub badania radiologicznego górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Przy objawach sugerujących chorobę układu nerwowego może być potrzebne wykonanie tomografii komputerowej mózgu lub innych specjalistycznych badań neurologicznych.

Zalecenia ogólne
Jednorazowe czy kilkakrotne wymioty z niezbyt nasilonymi bólami brzucha i biegunką są najczęściej objawami zatrucia pokarmowego. Jeśli po kilku lub kilkunastu godzinach następuje poprawa, można pozostać w domu. Konieczne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, osoba dorosła może potrzebować nawet 3-4 litrów na dobę – najlepiej jest nawadniać się roztworem specjalnej mieszanki elektrolitowej, dostępnej w aptekach. Pomimo wymiotów należy wypijać płyny małymi łykami. Przedłużające się wymioty wymagają przeprowadzenia diagnostyki, najczęściej w warunkach szpitalnych.

Leczenie farmakologiczne
Leczenie zależy od przyczyny wymiotów.

Leczenie operacyjne jest wskazane w przypadku istnienia przeszkody w obrębie przewodu pokarmowego, która jest przyczyną wymiotów (niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego, nowotwory przełyku, żołądka czy jelita grubego).

Opracowała
lek. med. Edyta Zagórowicz