29 marca 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Synonimy  ->
Zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń
Opis  ->
Jest to choroba, w której dochodzi do stopniowego zwężania się lub całkowitego zarastania małych i średnich tętnic. Zmiany są wynikiem toczącego się w ścianie tętnicy zapalenia powodującego powstanie zakrzepów w świetle naczyń i najczęściej zlokalizowane są w tętnicach kończyn dolnych, znacznie rzadziej w naczyniach kończyn górnych i innych narządów.
Przyczyna choroby jest nieznana, jednak wiadomo, że palenie jest najważniejszym z wywołujących ją czynników – prawie wszyscy chorzy palą tytoń, a jedynie około 5% z nich nigdy nie paliło papierosów. Najczęściej na chorobę Buergera cierpią młodzi mężczyźni – większość zachorowań zdarza się pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
Objawy  ->
Choroba Buergera zwykle przebiega pod postacią następujących po sobie okresów nasilenia i ustępowania objawów. Dolegliwości są wynikiem przewlekłych zmian niedokrwiennych w obszarach unaczynionych przez tętnice objęte procesem chorobowym. Do najczęstszych objawów należą:
  • Nawracający ból, zwykle w obrębie stopy lub podudzia, pojawiający się w czasie chodzenia i ustępujący po wypoczynku
  • Ból, bladość lub zasinienie oraz mrowienie stóp i podudzi wystawionych na działanie zimna
  • W przypadkach zaawansowanych występują bardzo bolesne, trudno gojące się owrzodzenia (rany) na palcach stóp lub rąk, zlokalizowane najczęściej w miejscu powstałych wcześniej niewielkich nawet zranień, otarć naskórka lub odcisków


  • Kontaktu z lekarzem wymaga:
    Wystąpienie któregokolwiek z wymienionych powyżej objawów wymaga bezzwłocznej wizyty u lekarza. Kontrola lekarska jest także niezbędna w przypadku, gdy w czasie leczenia nasilają się już istniejące objawy choroby, występuje silny i trudny do zniesienia ból, który nie ustępuje po wypoczynku lub jeśli pojawiają się nowe objawy, mogące być również wynikiem komplikacji związanych ze stosowanymi lekami.
    Przyczyny  ->
    Jak dotąd, naukowcom nie udało się wyjaśnić w sposób jednoznaczny przyczyn choroby. Podejrzewa się, że jej wystąpienie może być wynikiem zakażenia nieznaną bakterią, wirusem albo grzybem lub też jest związane z zaburzeniami działania układu odpornościowego organizmu. Wątpliwości nie budzi jedynie silny związek choroby Buergera z papierosami – występuje ona prawie wyłącznie u palaczy, zaś poprawa stanu pacjenta jest możliwa jedynie w przypadku rezygnacji z palenia tytoniu. Obecnie działanie nikotyny uważa się za swoisty mechanizm spustowy wywołujący objawy choroby.

    Czynniki sprzyjające zachorowaniu
    Oprócz palenia tytoniu zwiększone ryzyko wystąpienia choroby wiąże się także z:
  • Miażdżycą naczyń
  • Chorobami zapalnymi tkanki łącznej, tzw. kolagenozami (np. gościec przewlekły, toczeń rumieniowaty, twardzina układowa)
  • Stresującym trybem życia
  • Chłodnym klimatem
  • Występowaniem choroby Buergera w rodzinie
  • Zapobieganie  ->
  • Zaprzestanie palenia papierosów (podstawowa metoda zapobiegania)
  • Dbałość o ciepło i higienę stóp, unikanie ich wyziębiania (ciepłe, wygodne obuwie)
  • Unikanie stresów
  • Zapobieganie miażdżycy naczyń – ruch, dieta niskotłuszczowa
  • Przebieg  ->
    Choroba Buergera jest obecnie uważana za nieuleczalną. Jej postęp można jednak wyraźnie spowolnić wdrażając odpowiednie leczenie, a przede wszystkim rezygnując z palenia tytoniu. Jednak nawet prawidłowo leczona choroba prowadzi nieuchronnie do trudnych do zniesienia bólów i owrzodzeń lub martwicy w obrębie kończyn dolnych, co zwykle zmusza pacjenta do poddania się amputacji kończyny. Trwałe kalectwo znacznie zmniejsza komfort życia, a choroba często prowadzi do przedwczesnego zgonu chorego.
    Szereg ośrodków medycznych na całym świecie prowadzi obecnie badania nad wykryciem przyczyny choroby i wprowadzeniem nowych metod jej leczenia, co daje nadzieję na bardziej skuteczną terapię, być może już w najbliższej przyszłości.
    Powikłania  ->
  • Bolesne, trudno gojące się owrzodzenia (rany) palców stóp lub rąk
  • Zaniki mięśniowe w obrębie kończyn (zwłaszcza dolnych)
  • Martwica (zgorzel, gangrena) stopy lub podudzia spowodowana całkowitym zamknięciem dopływu krwi, nieuchronnie prowadząca do amputacji kończyny
  • Badania  ->
    Podstawą rozpoznania choroby Buergera jest rozmowa lekarza z chorym oraz angiografia. Jest to rodzaj badania rentgenowskiego, w czasie którego wykonuje się zdjęcia tętnic po podaniu do krwioobiegu specjalnego środka kontrastującego (widocznego na zdjęciach rentgenowskich).
    Widoczne w angiografii charakterystyczne zmiany zarysu i przebiegu naczyń są zwykle wystarczające do ustalenia ostatecznej diagnozy. Rzadziej, w przypadkach wątpliwych, wykonuje się inne specjalistyczne badania, takie jak pletyzmografia, badanie ultrasonograficzne naczyń czy kapilaroskopia.
    Cel leczenia  ->
    Celem leczenia jest jak największe spowolnienie postępu choroby, zmniejszenie dolegliwości oraz zapobieganie powikłaniom, przede wszystkim tym, które prowadzić mogą do amputacji kończyny.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
  • Większość poniższych zaleceń nie przyniesie poprawy, o ile chory nadal będzie palił papierosy, stąd zaprzestanie palenia jest podstawową zasadą leczenia choroby Buergera
  • Unikanie wyziębiania stóp i rąk – ciepłe obuwie i rękawiczki w zimne dni
  • Ważne jest staranne, nie za krótkie, przycinanie paznokci - tak, aby nie zranić otaczającej skóry
  • Należy chronić stopy przed otarciami i zranieniami zakładając wygodne, dobrze dopasowane buty oraz wełniane lub bawełniane skarpety. Nie należy nosić skarpet wykonanych z materiałów syntetycznych; nie mogą być one także zbyt obcisłe
  • Używanie wkładek dopasowujących obuwie do stóp zabezpiecza przed niewygodą i odciskami
  • Nie należy chodzić boso
  • Wskazana jest regularna aktywność ruchowa – spacery i ćwiczenia fizyczne, nawet jeżeli ruch wywołuje ból w obrębie kończyny
  • Należy unikać potraw bogatych w tłuszcze. U osób otyłych konieczna jest normalizacja wagi ciała


  • Leczenie farmakologiczne
    Leczenie farmakologiczne może być skuteczne tylko w przypadku zaprzestania palenia tytoniu przez chorego. W leczeniu stosuje się leki zapobiegające nadmiernemu krzepnięciu krwi (aspiryna, heparyna i jej pochodne), leki rozszerzające naczynia krwionośne (tzw. leki wazodilatacyjne), rzadziej leki przeciwzapalne (niesterydowe leki przeciwzapalne lub sterydy), środki tłumiące nadmierną aktywność układu odpornościowego (leki immunosupresyjne) oraz leki przeciwbólowe.
    Leczenie operacyjne  ->
    Leczenie operacyjne ma stosunkowo niewielką wartość i jest stosowane jedynie w wybranych przypadkach:
  • Poprawę ukrwienia uzyskuje się niekiedy po zabiegu sympatektomii (przecięcia nerwów odpowiedzialnych za kurczenie naczyń krwionośnych), a także po zastosowaniu pomostowania (ominięcia) zwężonych odcinków tętnic przy pomocy przeszczepów własnych naczyń pacjenta lub sztucznych protez naczyniowych
  • W przypadkach bardzo silnych bólów nie ustępujących po dostępnych lekach przeciwbólowych, a także w przypadku wystąpienia powikłań (na przykład martwicy stopy lub podudzia) niezbędna może być amputacja kończyny. Jakkolwiek dramatyczny, zabieg ten przynosi choremu ulgę, niejednokrotnie umożliwiając mu wznowienie aktywności życiowej
  • Podpis  ->
    Opracował
    lek. med. Robert Olewiński

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.