29 marca 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Opis  ->
Jest to płytkie i wąskie pęknięcie lub owrzodzenie błony śluzowej wyścielającej brzeg odbytu skóry. Może powstawać w każdym wieku, także u niemowląt i dzieci.
Objawy  ->
  • Głównym objawem jest silny, paląco-tnący ból w okolicy odbytu, występujący w momencie oddawania stolca i utrzymujący się nawet przez kilka następnych godzin. Ból może również pojawiać się podczas siedzenia na twardej powierzchni
  • Bólowi towarzyszy niekiedy niewielkie krwawienie, objawiające się pod postacią śladów krwi na stolcu, papierze toaletowym, bieliźnie lub - w przypadku małych dzieci - na pieluszkach
  • Pacjenci mogą także zgłaszać swędzenie okolicy odbytu
  • U małych dzieci i niemowląt objawy te mogą powodować niechęć lub nawet strach przed oddaniem stolca


  • Kontaktu z lekarzem wymaga:
    Każdy przypadek wystąpienia objawów szczeliny odbytu, w szczególności jeżeli utrzymują się one pomimo wdrożenia opisanego poniżej postępowania.
    Przyczyny  ->
    Przyczyny choroby nie są ostatecznie poznane, jednak uważa się, że uszkodzenie skóry odbytu następuje podczas wydalania zbyt twardego, zbitego stolca, co ma na przykład miejsce w przypadku zaparcia. W obawie przed bólem chory zwykle wstrzymuje się z oddaniem stolca, co prowadzi do jeszcze twardszej jego konsystencji i większego urazu przy przechodzeniu stolca przez odbyt. Powstaje błędne koło. Bóle stają się coraz silniejsze, a uszkodzenie odbytu powiększa się.

    Czynniki sprzyjające zachorowaniu
    Szczególne niebezpieczeństwo powstania szczeliny odbytu wiąże się z:
  • Przewlekłym zaparciem
  • Przebytymi licznymi ciążami
  • Białaczką
  • Chorobą Leśniewskiego-Crohna
  • Chorobami, w których dochodzi do zaburzeń ogólnej odporności organizmu
  • Uprawianiem seksu analnego
  • Zapobieganie  ->
    Zapobieganie powstawaniu szczeliny odbytu polega na utrzymaniu prawidłowego rytmu wypróżnień oraz dbałości o higienę okolicy odbytu. Szczególnie ważne jest:
  • W miarę możliwości oddawanie stolca, gdy tylko pojawia się parcie (nie powinno się odwlekać wypróżnienia)
  • Wypijanie dużej ilości płynu – około 7-8 szklanek dziennie (o ile lekarz nie zaleci inaczej)
  • Stosowanie diety bogatej w błonnik
  • W razie potrzeby stosowanie substancji zmiękczających stolec (płynna parafina) lub leków przeczyszczających – należy jednak pamiętać, że środki te nie powinny być stosowane przewlekle
  • Unikanie silnego parcia na stolec
  • Unikanie seksu analnego
  • Przebieg  ->
    Prawidłowo leczona szczelina odbytu często goi się sama w ciągu około 4 tygodni, tak u dorosłych, jak i u dzieci. W razie braku poprawy po opisanym poniżej postępowaniu niezbędne może być leczenie chirurgiczne.
    Powikłania  ->
    Nieleczona szczelina odbytu przybiera postać przewlekłą przebiegającą z nawracającymi, uporczywymi bólami, zaparciem, zgrubieniem skóry okolicy odbytu i znacznym obniżeniem ogólnego komfortu życia.
    Badania  ->
    Dla rozpoznania szczeliny odbytu lekarzowi wystarcza zwykle wywiad i staranne obejrzenie okolicy odbytu.
    W przypadkach niejednoznacznych konieczne mogą być badania dodatkowe, takie jak rektoskopia lub sigmoidoskopia, które pozwalają wykluczyć inne groźne choroby odbytu i końcowego odcinka jelita. Ze względu na znaczną bolesność badanej okolicy wykonuje się je zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
    W przypadku konieczności leczenia operacyjnego, chirurg może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne krwi, prześwietlenie klatki piersiowej lub EKG.
    Cel leczenia  ->
    Celem leczenia jest stworzenie warunków, w których dojdzie do zagojenia uszkodzonej skóry odbytu.
    Leczenie rozpoczyna się od wdrożenia podanego poniżej postępowania zachowawczego, w razie jego nieskuteczności stosuje się leczenie operacyjne.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
  • Wskazana jest dieta z dużą ilością błonnika i płynów (7-8 szklanek dziennie) w celu zapobiegania zaparciom i utrzymania odpowiedniej konsystencji stolca
  • Należy dbać o regularne wypróżnienia
  • Po każdym wypróżnieniu należy delikatnie obmyć okolicę odbytu ciepłą wodą z mydłem
  • Ból ustępuje często po nasiadówkach z ciepłej wody lub kory dębu. Należy je stosować 2-3 razy dziennie po 10-20 minut
  • Nie należy ograniczać aktywności. Ruch sprzyja utrzymaniu prawidłowego rytmu wypróżnień


  • Leczenie farmakologiczne
    W ramach leczenia farmakologicznego najczęściej stosuje się:
  • Doustne leki przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty
  • Środki zmiękczające stolec (na przykład płynna parafina) lub leki przeczyszczające – w przypadku zaparć (leków tych nie należy jednak stosować przewlekle)
  • Maści pielęgnacyjne lub wazelina na okolicę odbytu
  • Maści zawierające środki łagodzące ból w okolicy odbytu
  • Leczenie operacyjne  ->
    Leczenie operacyjne jest skuteczne i, w razie niepowodzenia leczenia zachowawczego, prowadzi w krótkim czasie do wyleczenia tak ostrej, jak i przewlekłej szczeliny odbytu. Pacjenci są zwykle przyjmowani do szpitala, choć niekiedy zabieg można wykonać także w trybie ambulatoryjnym – należy przedyskutować to z chirurgiem. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Możliwe są trzy metody postępowania:
  • Rozciągnięcie zwieraczy odbytu – występujące po tej operacji przejściowe zwiotczenie zwieraczy pozwala na wygojenie się szczeliny
  • Przecięcie zwieracza wewnętrznego odbytu
  • Wycięcie szczeliny odbytu w całości wraz z fragmentem otaczającej ją skóry

  • Należy podkreślić, że prawidłowo wykonana, żadna z tych operacji nie upośledza funkcji zwieraczy odbytu i nie prowadzi do nietrzymania stolca.
    Podpis  ->
    Opracował
    lek. med. Robert Olewiński

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.