Opis
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Jest to płytkie i wąskie pęknięcie lub owrzodzenie błony śluzowej wyścielającej brzeg odbytu skóry. Może powstawać w każdym wieku, także u niemowląt i dzieci.
Objawy
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Każdy przypadek wystąpienia objawów szczeliny odbytu, w szczególności jeżeli utrzymują się one pomimo wdrożenia opisanego poniżej postępowania.
Przyczyny
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Przyczyny choroby nie są ostatecznie poznane, jednak uważa się, że uszkodzenie skóry odbytu następuje podczas wydalania zbyt twardego, zbitego stolca, co ma na przykład miejsce w przypadku zaparcia. W obawie przed bólem chory zwykle wstrzymuje się z oddaniem stolca, co prowadzi do jeszcze twardszej jego konsystencji i większego urazu przy przechodzeniu stolca przez odbyt. Powstaje błędne koło. Bóle stają się coraz silniejsze, a uszkodzenie odbytu powiększa się.
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Szczególne niebezpieczeństwo powstania szczeliny odbytu wiąże się z:Przewlekłym zaparciem
Przebytymi licznymi ciążami
Białaczką
Chorobą Leśniewskiego-Crohna
Chorobami, w których dochodzi do zaburzeń ogólnej odporności organizmu
Uprawianiem seksu analnego
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Szczególne niebezpieczeństwo powstania szczeliny odbytu wiąże się z:
Zapobieganie
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Zapobieganie powstawaniu szczeliny odbytu polega na utrzymaniu prawidłowego rytmu wypróżnień oraz dbałości o higienę okolicy odbytu. Szczególnie ważne jest:
W miarę możliwości oddawanie stolca, gdy tylko pojawia się parcie (nie powinno się odwlekać wypróżnienia)
Wypijanie dużej ilości płynu – około 7-8 szklanek dziennie (o ile lekarz nie zaleci inaczej)
Stosowanie diety bogatej w błonnik
W razie potrzeby stosowanie substancji zmiękczających stolec (płynna parafina) lub leków przeczyszczających – należy jednak pamiętać, że środki te nie powinny być stosowane przewlekle
Unikanie silnego parcia na stolec
Unikanie seksu analnego
Przebieg
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Prawidłowo leczona szczelina odbytu często goi się sama w ciągu około 4 tygodni, tak u dorosłych, jak i u dzieci. W razie braku poprawy po opisanym poniżej postępowaniu niezbędne może być leczenie chirurgiczne.
Powikłania
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Nieleczona szczelina odbytu przybiera postać przewlekłą przebiegającą z nawracającymi, uporczywymi bólami, zaparciem, zgrubieniem skóry okolicy odbytu i znacznym obniżeniem ogólnego komfortu życia.
Badania
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Dla rozpoznania szczeliny odbytu lekarzowi wystarcza zwykle wywiad i staranne obejrzenie okolicy odbytu.
W przypadkach niejednoznacznych konieczne mogą być badania dodatkowe, takie jak rektoskopia lub sigmoidoskopia, które pozwalają wykluczyć inne groźne choroby odbytu i końcowego odcinka jelita. Ze względu na znaczną bolesność badanej okolicy wykonuje się je zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
W przypadku konieczności leczenia operacyjnego, chirurg może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne krwi, prześwietlenie klatki piersiowej lub EKG.
W przypadkach niejednoznacznych konieczne mogą być badania dodatkowe, takie jak rektoskopia lub sigmoidoskopia, które pozwalają wykluczyć inne groźne choroby odbytu i końcowego odcinka jelita. Ze względu na znaczną bolesność badanej okolicy wykonuje się je zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
W przypadku konieczności leczenia operacyjnego, chirurg może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne krwi, prześwietlenie klatki piersiowej lub EKG.
Cel leczenia
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Celem leczenia jest stworzenie warunków, w których dojdzie do zagojenia uszkodzonej skóry odbytu.
Leczenie rozpoczyna się od wdrożenia podanego poniżej postępowania zachowawczego, w razie jego nieskuteczności stosuje się leczenie operacyjne.
Leczenie rozpoczyna się od wdrożenia podanego poniżej postępowania zachowawczego, w razie jego nieskuteczności stosuje się leczenie operacyjne.
Leczenie
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Zalecenia ogólne
Wskazana jest dieta z dużą ilością błonnika i płynów (7-8 szklanek dziennie) w celu zapobiegania zaparciom i utrzymania odpowiedniej konsystencji stolca
Należy dbać o regularne wypróżnienia
Po każdym wypróżnieniu należy delikatnie obmyć okolicę odbytu ciepłą wodą z mydłem
Ból ustępuje często po nasiadówkach z ciepłej wody lub kory dębu. Należy je stosować 2-3 razy dziennie po 10-20 minut
Nie należy ograniczać aktywności. Ruch sprzyja utrzymaniu prawidłowego rytmu wypróżnień
Leczenie farmakologiczne
W ramach leczenia farmakologicznego najczęściej stosuje się:Doustne leki przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty
Środki zmiękczające stolec (na przykład płynna parafina) lub leki przeczyszczające – w przypadku zaparć (leków tych nie należy jednak stosować przewlekle)
Maści pielęgnacyjne lub wazelina na okolicę odbytu
Maści zawierające środki łagodzące ból w okolicy odbytu
Leczenie farmakologiczne
W ramach leczenia farmakologicznego najczęściej stosuje się:
Leczenie operacyjne
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Leczenie operacyjne jest skuteczne i, w razie niepowodzenia leczenia zachowawczego, prowadzi w krótkim czasie do wyleczenia tak ostrej, jak i przewlekłej szczeliny odbytu. Pacjenci są zwykle przyjmowani do szpitala, choć niekiedy zabieg można wykonać także w trybie ambulatoryjnym – należy przedyskutować to z chirurgiem. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Możliwe są trzy metody postępowania:
Rozciągnięcie zwieraczy odbytu – występujące po tej operacji przejściowe zwiotczenie zwieraczy pozwala na wygojenie się szczeliny
Przecięcie zwieracza wewnętrznego odbytu
Wycięcie szczeliny odbytu w całości wraz z fragmentem otaczającej ją skóry
Należy podkreślić, że prawidłowo wykonana, żadna z tych operacji nie upośledza funkcji zwieraczy odbytu i nie prowadzi do nietrzymania stolca.
Należy podkreślić, że prawidłowo wykonana, żadna z tych operacji nie upośledza funkcji zwieraczy odbytu i nie prowadzi do nietrzymania stolca.
Podpis
![->](http://www.emedica.pl/components/com_encyklopedia/css/arrow_right.png)
Opracował
lek. med. Robert Olewiński
lek. med. Robert Olewiński
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.