29 marca 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Opis  ->
Jest to stan zapalny błony śluzowej odbytnicy i odbytu, obejmujący często także przyległe tkanki. Występuje u dorosłych i dzieci obu płci, jednak najczęściej zdarza się u mężczyzn w wieku około 30 lat.
Objawy  ->
  • Pacjenci najczęściej skarżą się na silne bóle zlokalizowane w odbycie i jego okolicy
  • Równie częstym objawem jest krwawienie lub wydalanie śluzowej treści z odbytu, zwykle nie związane z oddawaniem stolca
  • Rzadziej zapalenie odbytnicy objawia się nawracającym parciem na stolec lub uczuciem niepełnego wypróżnienia
  • Niekiedy powyższym objawom towarzyszą kolkowe bóle zlokalizowane w podbrzuszu, zwykle po lewej stronie

    Kontaktu z lekarzem wymaga:
    Każdy przypadek wystąpienia objawów zapalenia odbytnicy lub ich nawrót po przeprowadzonym leczeniu.
  • Przyczyny  ->
    Zwykle udaje się ustalić przyczynę zapalenia odbytnicy. Jest to tak zwane zapalenie swoiste, rozwijające się na przykład w wyniku:
  • Rzeżączki
  • Kiły (zwykle w przebiegu tak zwanej kiły drugorzędowej)
  • Zakażenia wirusem opryszczki (Herpes simplex), grzybiczego (najczęściej drożdżakami – Candida), chlamydiami, wirusem brodawczakowatości (HPV)
  • Zakażenia innymi rzadziej spotykanymi drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową
  • Wcześniejszego naświetlania (radioterapii) okolicy odbytu, krocza, pochwy lub podbrzusza Rzadziej występuje zapalenie odbytnicy o nieznanej przyczynie, tak zwane zapalenie nieswoiste. Zwykle pojawia się ono w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jelita, do których należy:
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna

    Czynniki sprzyjające zachorowaniu
    Zwiększone ryzyko zachorowania na zapalenie odbytnicy wiąże się z:
  • Uprawianiem seksu analnego (szczególnie zagrożeni są homoseksualni mężczyźni)
  • Urazem błony śluzowej odbytu lub odbytnicy, nadużywaniem leków stosowanych doodbytniczo
  • Stosowaniem silnych leków przeczyszczających
  • Przewlekłym zaparciem
  • Chorobami zapalnymi jelita (szczególnie wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego)
  • Nadwrażliwością (alergią) na niektóre pokarmy
  • Chorobami, którym towarzyszy osłabienie ogólnej odporności organizmu
  • Stosowaniem silnych antybiotyków
  • Rakiem odbytnicy
  • Zapobieganie  ->
  • Unikanie seksu analnego lub w razie jego uprawiania, stosowanie prezerwatyw
  • Zapobieganie zaparciom poprzez regularne spożywanie urozmaiconych posiłków zawierających pokarmy z dużą ilością błonnika i picie dużej ilości płynów (o ile lekarz nie zaleci inaczej). Wyrobienie nawyku regularnego oddawania stolca
  • Unikanie przewlekłego stosowania środków przeczyszczających
  • W razie alergii pokarmowej – unikanie potraw, na które jest się uczulonym
  • W przypadku wystąpienia objawów którejś z chorób przenoszonych drogą płciową, szczególnie rzeżączki lub kiły, kontrola lekarska i leczenie chorego oraz wszystkich jego partnerów seksualnych. Leczenie tych schorzeń jest objęte ścisłą tajemnicą lekarską i nie powinno być tematem wstydliwym
  • Stosowanie antybiotyków tylko w przypadkach uzasadnionych i pod ścisłą kontrolą lekarza
  • Przebieg  ->
    Przebieg zapalenia odbytnicy zależy głównie od jego przyczyny. Większość zakażeń może być skutecznie wyleczona przy pomocy odpowiednich antybiotyków, leków przeciwwirusowych lub przeciwgrzybiczych. Objawy innych postaci zapalenia odbytnicy także ustępują w wyniku prawidłowego leczenia.
    Powikłania  ->
    Najczęstszym powikłaniem zapalenia odbytnicy jest trwałe uszkodzenie jej błony śluzowej prowadzące do powstania twardej nierozciągliwej blizny zwężającej światło odbytu lub odbytnicy i utrudniającej oddawanie stolca. Rzadko nieswoiste zapalenie odbytnicy przechodzić może w pełnoobjawowe wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
    Badania  ->
    Podstawą właściwego rozpoznania jest dokładna rozmowa lekarza z pacjentem dotycząca między innymi sposobu odżywiania, regularności i charakteru wypróżnień, zachowań seksualnych, leków stosowanych obecnie i w przeszłości, przebytych chorób. Należy pamiętać, że jakkolwiek wiele z tych zagadnień może być dla chorego krępujących, to ich poznanie jest lekarzowi potrzebne do właściwego rozpoznania i leczenia oraz że są one objęte ścisłą tajemnicą lekarską.
    Następnym etapem jest staranne badanie chorego, w tym również badanie odbytu i jego okolicy. W celu ustalenia dokładnego rozpoznania konieczne są zwykle jeszcze dodatkowe badania krwi (na przykład w kierunku kiły, rzeżączki lub innych chorób przenoszonych drogą płciową) oraz endoskopowe badanie odbytu i odbytnicy (anoskopia, rektoskopia, sigmoidoskopia) często połączone z pobraniem niewielkiego fragmentu błony śluzowej (tak zwanego wycinka) do badania mikroskopowego lub wymazem z odbytnicy mającym na celu wyhodowanie i rozpoznanie odpowiedzialnego za zakażenie drobnoustroju. Rzadziej wykonuje się inne badania, na przykład badanie ultrasonograficzne (usg) jamy brzusznej lub badania radiologiczne jelita z podaniem kontrastu do jego światła.
    Cel leczenia  ->
    Celem leczenia jest zlikwidowanie stanu zapalnego odbytnicy i ustąpienie dolegliwości. W przypadkach przebiegających z infekcją konieczna jest eliminacja odpowiedzialnego za nią drobnoustroju. Zakażenia przenoszone drogą płciową wymagają leczenia nie tylko samego chorego, ale także jego wszystkich partnerów seksualnych.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
    Choć szczegółowe leczenie zależy od czynnika wywołującego zapalenie odbytnicy, istnieje kilka ogólnych zasad postępowania w tej chorobie:
  • Utrzymywanie higieny odbytu i krocza poprzez częste mycie tej okolicy w ciepłej wodzie z dodatkiem niewielkiej ilości łagodnego mydła. Umytą okolicę należy delikatnie osuszyć unikając silnego tarcia ręcznikiem
  • Nasiadówki z ciepłej wody stosowane kilka razy dziennie przez 10-15 minut w celu złagodzenia dolegliwości bólowych
  • Brak potrzeby ograniczania normalnej aktywności fizycznej lub zawodowej
  • Spożywanie regularnych, urozmaiconych posiłków zawierających pokarmy bogate w błonnik, warzywa i owoce
  • Wypijanie codziennie co najmniej 6-8 szklanek niegazowanej wody lub soków owocowych (o ile lekarz nie zaleci inaczej)
  • W przypadku alergii pokarmowej unikanie pokarmów, na które jest się uczulonym

    Leczenie farmakologiczne
  • Doustne antybiotyki w przypadku zapalenia odbytnicy wywołanego przez bakterie
  • W zakażeniach grzybiczych lub wirusowych odpowiednio leki przeciwgrzybicze lub przeciwwirusowe stosowane doustnie oraz bezpośrednio na błonę śluzową odbytnicy
  • Maści i żele o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym stosowane doodbytniczo, zwykle dostępne w aptece bez recepty
  • W przypadku zapalenia nieswoistego doodbytnicze wlewki, czopki lub pianki zawierające sterydy
  • Niekiedy dodatkowo leki doustne stosowane w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (sulfasalazyna i jej pochodne)
  • Leczenie operacyjne  ->
    Leczenie operacyjne nie ma zastosowania w terapii zapalenia błony śluzowej odbytnicy.
    Podpis  ->
    Opracował
    lek. med. Robert Olewiński

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.