19 kwietnia 2024r.
Synonimy
Zakrzepica żył powierzchownych
Opis
Jest to choroba spowodowana zapaleniem i powstawaniem niewielkich zakrzepów w powierzchownych, umiejscowionych tuż pod skórą żyłach, najczęściej w obrębie kończyn dolnych. W odróżnieniu od zakrzepowego zapalenia żył głębokich, w przypadku lokalizacji choroby w żyłach powierzchownych rzadko dochodzi do odrywania się fragmentów zakrzepu i ich swobodnego przemieszczania wraz ze strumieniem krwi. Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych jest rozpoznawane u chorych w różnym wieku, jednak najczęściej zdarza się ono u osób dorosłych, częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Objawy
Objawy zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych są niezwykle charakterystyczne i rozpoznanie choroby jest stosunkowo łatwe.
Zaczerwienienie, ból i tkliwość ponad objętą zapaleniem żyłą (charakterystyczne czerwone i bolesne guzki lub pręgi na skórze)
Objęta zapaleniem żyła wyraźnie twardnieje i zwykle jest łatwo wyczuwalna pod skórą, przypominając sznurek lub rząd koralików
Podwyższona temperatura, która pojawia się w przypadkach zaawansowanego stanu zapalnego
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Pojawienie się objawów zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wymaga kontroli lekarskiej. Kontakt z lekarzem jest także konieczny, jeśli w trakcie leczenia, które najczęściej prowadzi się w domu chorego, pojawi się jeden lub kilka z następujących objawów: wysoka gorączka lub dreszcze, bardzo silny ból kończyny, kaszel z odkrztuszaniem krwi, duszność, przyspieszony i płytki oddech, ból w klatce piersiowej, obrzęk (obrzmienie) stopy, podudzia lub uda.
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Pojawienie się objawów zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wymaga kontroli lekarskiej. Kontakt z lekarzem jest także konieczny, jeśli w trakcie leczenia, które najczęściej prowadzi się w domu chorego, pojawi się jeden lub kilka z następujących objawów: wysoka gorączka lub dreszcze, bardzo silny ból kończyny, kaszel z odkrztuszaniem krwi, duszność, przyspieszony i płytki oddech, ból w klatce piersiowej, obrzęk (obrzmienie) stopy, podudzia lub uda.
Przyczyny
Zakrzepowe zapalenie żył głębokich jest spowodowane powstawaniem wewnątrz naczyń żylnych zakrzepów, które w normalnych warunkach nie powinny się tam pojawiać. Pojawienie się zakrzepu powoduje zatrzymanie przepływu krwi w tym naczyniu i rozwój stanu zapalnego. Do takiej sytuacji może dochodzić w wyniku:
Uszkodzenia wewnętrznej ściany naczynia żylnego w wyniku zakażenia lub urazu mechanicznego (zastrzyk dożylny)
Spowolnienia przepływu krwi w niektórych żyłach, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, na przykład podczas długotrwałego leżenia (choroba, stan po zabiegu operacyjnym), siedzenia (podróż samolotem lub samochodem), a także wewnątrz żylaków żył powierzchownych
Zaburzeń w ilości lub funkcjonowaniu składników krwi odpowiedzialnych za prawidłowy proces jej krzepnięcia (na przykład w wyniku przyjmowania niektórych leków)
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych może niekiedy być pierwszym objawem nowotworu rozwijającego się często w miejscu bardzo odległym i pozornie nie związanym z układem naczyń żylnych. O takiej możliwości należy pamiętać szczególnie wtedy, gdy zapalenie żył nawraca bez wyraźnej przyczyny i pomimo prawidłowego leczenia.
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wiąże się między innymi z: Chorobami wymagającymi długotrwałego leżenia
Paleniem tytoniu (niektóre składniki dymu papierosowego mogą uszkadzać wewnętrzną ścianę żyły)
Nieleczonymi żylakami kończyn dolnych
Zażywaniem doustnych hormonalnych leków antykoncepcyjnych, szczególnie przez kobiety palące
Otyłością
Przebytymi zabiegami chirurgicznymi, rozległymi oparzeniami, ciężkimi urazami lub infekcjami
Długotrwałym siedzeniem (kierowcy, piloci, pasażerowie samolotów)
Ciążą
Chorobą nowotworową
Przyjmowaniem dożylnych narkotyków
Chorobami krwi
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych może niekiedy być pierwszym objawem nowotworu rozwijającego się często w miejscu bardzo odległym i pozornie nie związanym z układem naczyń żylnych. O takiej możliwości należy pamiętać szczególnie wtedy, gdy zapalenie żył nawraca bez wyraźnej przyczyny i pomimo prawidłowego leczenia.
Czynniki sprzyjające zachorowaniu
Zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wiąże się między innymi z:
Zapobieganie
Przebieg
W przypadku prawidłowego postępowania zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych zwykle ustępuje w ciągu 1 do 2 tygodni. Nieleczone może się rozszerzać i, co jest już znacznie bardziej niebezpieczne, obejmować układ żył głębokich.
Powikłania
Badania
Rozpoznanie zakrzepowego zapalenia żył głębokich jest proste, opiera się na dokładnym obejrzeniu objętego chorobą miejsca i zwykle nie wymaga wykonywania żadnych badań dodatkowych. Są one niezbędne jedynie w przypadku podejrzenia, że zapalenie żył jest wynikiem rozwoju choroby nowotworowej.
Cel leczenia
Leczenie ma na celu jak najszybsze zlikwidowanie choroby oraz niedopuszczenie do jej rozprzestrzenienia się na układ żył głębokich. Równie ważne jak prawidłowe leczenie jest jednak w tym przypadku zapobieganie rozwojowi oraz nawrotom choroby.
Leczenie
Zalecenia ogólne
Leczenie obejmuje zwykle wypoczynek z uniesioną do góry chorą kończyną, ucisk kończyny, a niekiedy także leki doustne
Zaleca się ciągły ucisk kończyny aż do czasu jej całkowitego wyleczenia przy pomocy bandaża elastycznego. Zakłada się go na kończynę dolną począwszy od nasady palców stopy (palce pozostają niezabandażowane), poprzez kostkę aż do kolana lub nawet uda (w zależności od lokalizacji choroby). Zamiast bandaża elastycznego użyć można specjalnych wyrobów o stopniowanym ucisku, dostępnych w aptece w postaci podkolanówek, pończoch lub rajstop. Jest to metoda równie dobra, lecz wyraźnie droższa od bandażowania
Należy zaprzestać palenia tytoniu i przyjmowania doustnych leków antykoncepcyjnych
W początkowym okresie choroby wskazane jest ograniczenie aktywności ruchowej i wypoczynek z uniesionymi w górę nogami. Nie należy jednak zapominać o regularnym wykonywaniu opisanych wyżej ćwiczeń, częstym poruszaniu kończynami, zginaniu stóp i kolan
W miarę ustępowania objawów zakrzepicy żył powierzchownych możliwy jest stopniowy powrót do normalnej aktywności ruchowej i pracy zawodowej
Należy unikać długotrwałego siedzenia lub stania
Nie ma żadnych nakazów lub ograniczeń dotyczących diety
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne ma w porównaniu z wyżej wymienionymi zaleceniami mniejsze znaczenie i musi być zawsze stosowane razem z nimi: Niesterydowe leki przeciwzapalne (na przykład ibuprofen lub aspiryna), które mają za zadanie ograniczyć proces zapalny i zmniejszyć ból
Antybiotyk przyjmowany doustnie, jeżeli lekarz podejrzewa bakteryjne zakażenie żyły
Maści i żele o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym stosowane na obszar objęty chorobą
Należy jeszcze raz podkreślić, że wymienione leki nie są w stanie same opanować choroby i muszą być stosowane wraz z opisanymi wyżej ogólnymi zaleceniami.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne ma w porównaniu z wyżej wymienionymi zaleceniami mniejsze znaczenie i musi być zawsze stosowane razem z nimi:
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjne nie ma zastosowania w przypadku zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych.
Podpis
Opracował
lek. med. Robert Olewiński
lek. med. Robert Olewiński
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -