31 października 2025r.
Synonimy
Nadczynność kory nadnerczy, hiperkortyzolemia
Opis
Choroba spowodowana jest nadmiernym wydzielaniem kortykosterydów – hormonów produkowanych przez korę nadnerczy.
Nadnercza są parzystym narządem wewnątrzwydzielniczym, położonym nad górnym biegunem nerek. Jeśli przyczyną hiperkortyzolemii (nadmiernej ilości hormonów kory nadnerczy) jest choroba nadnerczy, wówczas mówimy o zespole Cushinga, a jeśli przysadka mózgowa (która wpływa na produkcję hormonów w nadnerczach) – o chorobie Cushinga. Hiperkortyzolemia może też być spowodowana przewlekłym stosowaniem kortykosterydów w leczeniu różnych chorób.
Nadnercza są parzystym narządem wewnątrzwydzielniczym, położonym nad górnym biegunem nerek. Jeśli przyczyną hiperkortyzolemii (nadmiernej ilości hormonów kory nadnerczy) jest choroba nadnerczy, wówczas mówimy o zespole Cushinga, a jeśli przysadka mózgowa (która wpływa na produkcję hormonów w nadnerczach) – o chorobie Cushinga. Hiperkortyzolemia może też być spowodowana przewlekłym stosowaniem kortykosterydów w leczeniu różnych chorób.
Objawy
Kontaktu z lekarzem wymaga:
Przyczyny
Objawy choroby spowodowane są nadmiernym wytwarzaniem kortykosterydów, które może być spowodowane:
Guzem kory nadnerczy
Guzem przysadki mózgowej, który produkuje w zwiększonej ilości ACTH – hormon stymulujący nadnercza do wydzielania kortykosterydów
Długotrwałym przyjmowaniem leków sterydowych
Długotrwałym stosowaniem ACTH w terapii nowotworu przysadki mózgowej
Pierwotną przyczyną zmian mogą być także zaburzenia czynności podwzgórza (choroba Cushinga pochodzenia podwzgórzowego)
Zapobieganie
Nie istnieją sposoby zapobiegania chorobie (zespołowi) Cushinga.
Jeśli stosowanie leków sterydowych jest konieczne z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów, astmy, choroby nerek lub choroby Addisona, należy dążyć do stosowania jak najmniejszych dawek leku i – o ile to możliwe – stosować je jak najkrócej.
Jeśli stosowanie leków sterydowych jest konieczne z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów, astmy, choroby nerek lub choroby Addisona, należy dążyć do stosowania jak najmniejszych dawek leku i – o ile to możliwe – stosować je jak najkrócej.
Przebieg
Powikłania
Badania
Cel leczenia
Leczenie
Zalecenia ogólne
Niezwykle ważne jest poznanie objawów i przebiegu choroby oraz obserwowanie zmian w czasie terapii. Nie wolno w sposób nagły przerywać leczenia farmakologicznego.
Rekomendowana jest dieta niskokaloryczna z ograniczeniem węglowodanów, bogata w potas i białko.
Nie jest konieczne ograniczanie aktywności fizycznej, z wyjątkiem okresu rekonwalescencji po operacji. Należy unikać sytuacji, sprzyjających urazom (złamania kości!).
Wskazane jest noszenie bransolety z informacją o rozpoznanej chorobie oraz rodzaju i dawce przyjmowanych leków.
Leczenie farmakologiczneLeki hamujące produkcję hormonów kory nadnerczy (aminoglutetimid)
Leki obniżające ciśnienie krwi
Preparaty wapnia w leczeniu osteoporozy
Insulina w leczeniu cukrzycy (o ile nie wystarcza dieta)
Leki przeciwdepresyjne
Leki sterydowe w terapii zastępczej u chorych po chirurgicznym usunięciu nadnerczy
Niezwykle ważne jest poznanie objawów i przebiegu choroby oraz obserwowanie zmian w czasie terapii. Nie wolno w sposób nagły przerywać leczenia farmakologicznego.
Rekomendowana jest dieta niskokaloryczna z ograniczeniem węglowodanów, bogata w potas i białko.
Nie jest konieczne ograniczanie aktywności fizycznej, z wyjątkiem okresu rekonwalescencji po operacji. Należy unikać sytuacji, sprzyjających urazom (złamania kości!).
Wskazane jest noszenie bransolety z informacją o rozpoznanej chorobie oraz rodzaju i dawce przyjmowanych leków.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie operacyjne
Polega na operacyjnym usunięciu nadnercza, w którym stwierdzono guz, lub hormonalnie czynnego gruczolaka przysadki mózgowej.
Podpis
Opracowała
lek. med. Agnieszka Madej-Pilarczyk
Zakład Endokrynologii, ICMDiK PAN
lek. med. Agnieszka Madej-Pilarczyk
Zakład Endokrynologii, ICMDiK PAN
Nota prawna
Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.
Stosujemy się do standardu HONcode dla wiarygodnej informacji zdrowotnej -