12 listopada 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Synonimy  ->
Wrzód żołądka, wrzód dwunastnicy, owrzodzenie (trawienne) żołądka, owrzodzenie dwunastnicy
Opis  ->
Wrzód trawienny to drobna rana, powstała w ścianie żołądka lub dwunastnicy, czyli w okolicach narażonych na działanie soku żołądkowego. Jest najczęściej objawem choroby wrzodowej, która cechuje się wieloletnim przebiegiem oraz nawrotami, zazwyczaj wiosną i jesienią. Wrzód może być również skutkiem stosowania leków lub towarzyszyć innym ciężkim chorobom.
Objawy  ->
Najczęstszym objawem jest ból umiejscowiony w górnej części brzucha, który ma charakter gniecenia lub palenia, a niekiedy bywa kurczowy. Ból często promieniuje do pleców i prawego ramienia. Zwykle pojawia od 1/2 do 3 godzin po posiłku, ustępując po wypiciu mleka lub leku („mleczka”) zobojętniającego sok żołądkowy. Jeśli ból pojawia się na czczo lub w nocy (bóle głodowe), to zwykle ustępuje po jedzeniu, by po pewnym czasie znów nawrócić. Dolegliwości takie trwają zazwyczaj wiele dni lub tygodni. Do innych objawów choroby należą nudności i wymioty, zmniejszony apetyt, niekiedy uczucie pełności w górnej części brzucha i wzdęcia.
Krwawienie z owrzodzenia objawia się krwawymi lub fusowatymi wymiotami i obecnością czarnych stolców. Może ono doprowadzić do niedokrwistości (anemii).

Kontaktu z lekarzem wymaga:
  • Dolegliwości wskazujące na chorobę wrzodową u osoby wcześniej nie diagnozowanej
  • Bóle brzucha (pomimo stosowanego leczenia)
  • Uporczywe wymioty
  • Pojawienie się czarnych, luźnych (smolistych) stolców
  • Znaczne chudnięcie


  • Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
  • Wymioty krwią lub wymioty o wyglądzie przypominającym fusy od kawy
  • Nagły ostry, przeszywający i utrzymujący się ból brzucha, silniejszy niż zazwyczaj
  • Znaczne osłabienie, nagła bladość lub zasłabnięcie
  • Przyczyny  ->
    Wiadomo, że u chorych z chorobą wrzodową bardzo często stwierdza się w żołądku obecność bakterii o nazwie Helicobacter pylori, która może powodować stan zapalny błony śluzowej. Doprowadza to do uszkodzenia błony śluzowej wyścielającej żołądek i dwunastnicę, a czynniki „wrzodotwórcze” (kwas solny i enzymy trawiące białko, które są obecne w soku żołądkowym) uzyskują przewagę nad czynnikami ochronnymi, do których należy przede wszystkim śluz pokrywający błonę śluzową. W ten sposób dochodzi do ubytków w śluzówce i powstania wrzodu.
    Przyczyną wrzodów mogą być także długotrwale przyjmowane leki, głównie sterydy oraz leki przeciwbólowe (zażywane przewlekle, np. z powodu bólów stawowych).
    W rzadkich przypadkach nawracające owrzodzenia mogą być następstwem zaburzeń hormonalnych.
    Owrzodzenia mogą powstawać także u osób po ciężkich operacjach, wypadkach lub oparzeniach.
    Zapobieganie  ->
    Główną metodę zapobiegania stanowi usunięcie (eliminacja) bakterii Helicobacter pylori z organizmu człowieka.
    Osoby podatne powinny unikać czynników pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, które mogą nasilać objawy chorobowe – należą do nich palenie papierosów, stres, a także kawa, alkohol, ostre przyprawy. Należy unikać częstego przyjmowania leków przeciwbólowych.
    Przebieg  ->
    Po ustaleniu rozpoznania i zastosowaniu odpowiedniego leczenia bóle brzucha ustępują w ciągu kilku dni, a po miesiącu leczenia u większości pacjentów dochodzi do wygojenia się owrzodzenia. Eliminacja bakterii Helicobacter pylori zapobiega nawrotom u dużej liczby chorych.
    Powikłania  ->
    Zwlekanie z wizytą u lekarza i brak odpowiedniego leczenia może doprowadzić do powstania groźnych dla życia powikłań choroby – dochodzi do nich u około 35% pacjentów z przewlekłą i nie leczoną chorobą wrzodową.
  • Krwawienie z żołądka lub dwunastnicy wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych przez sok żołądkowy
  • Perforacja (przedziurawienie) żołądka lub dwunastnicy
  • Zwężenie odźwiernika wskutek przewlekłych zmian zapalnych, utrudniające przechodzenie pokarmu z żołądka do dalszego odcinka przewodu pokarmowego
  • Badania  ->
    Obecność bakterii Helicobacter pylori można wykazać na podstawie badania krwi lub specjalnego badania wydychanego powietrza (tzw. test ureazowy). W niektórych przypadkach konieczne może być zlecenie dodatkowych badań krwi, badanie radiologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego (z kontrastem) lub badanie endoskopowe żołądka i dwunastnicy (gastroduodenoskopia) z pobraniem wycinków błony śluzowej do badania mikroskopowego. Niekiedy bada się także kał na obecność krwi.
    Cel leczenia  ->
    Celem leczenia jest doprowadzenie do zagojenia się wrzodu oraz eliminacja czynników sprzyjających nawrotowi choroby.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
    U większości chorych leczenie prowadzi się w domu. Do szpitala przyjmuje się pacjentów z powikłaniami choroby.
    Nie ma potrzeby leżenia w łóżku, ale przez pierwsze tygodnie wskazane jest zaprzestanie pracy zawodowej i odpoczynek od codziennych stresów. Konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów. Należy unikać alkoholu, kawy i ostrych przypraw. Powinno się regularnie i często spożywać posiłki o niewielkiej objętości.

    Leczenie farmakologiczne
    O skuteczności leczenia farmakologicznego w dużej mierze decyduje stosowanie się do zaleceń ogólnych oraz przyjmowanie leków ściśle według wskazań lekarza. Obok leków działających ochronnie na błonę śluzową żołądka, które umożliwiają gojenie się wrzodu (leki zobojętniające i hamujące wydzielanie soku żołądkowego), w pierwszym okresie leczenia (7-14 dni) stosuje się antybiotyki, które mają usunąć bakterie Helicobacter pylori z żołądka. Stosuje się przy tym specjalne schematy leczenia – dwoma, trzema, a nawet czterema lekami.
    Leczenie operacyjne  ->
    Leki stosowane obecnie w chorobie wrzodowej są na tyle skuteczne, że leczenie operacyjne z powodu utrzymywania się dolegliwości należy dziś do rzadkości.
    Podpis  ->
    Opracowała
    dr n. med. Edyta Zagórowicz

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.