Jest to zakaźna biegunka, wywołana przez bakterie o nazwie Shigella, które powodują podrażnienie i stan zapalny błony śluzowej żołądka i jelit. Najwięcej zachorowań występuje latem.

Choroba rozpoczyna się zwykle nagle kolkowymi bólami brzucha z parciem na stolec, biegunką i gorączką do 38-39°C. Liczba wypróżnień może sięgać nawet kilkudziesięciu na dobę. Stolec jest wodnisty, zawiera śluz, ropę i niekiedy krew.

Kontaktu z lekarzem wymaga:

Każda biegunka u niemowlęcia i małego dziecka

Ostra, nasilona biegunka

Biegunka utrzymująca się powyżej 48 godzin

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Osłabienie, senność i apatia spowodowane odwodnieniem

Przyspieszenie tętna powyżej 100/minutę

Obecność krwi w stolcu

Bolesne kurcze nóg

Silne bóle brzucha

Nowe dolegliwości, które pojawiły się w trakcie leczenia

Czerwonka występuje na całym świecie, ale najwięcej zachorowań stwierdza się w krajach o klimacie gorącym. Zakażenie następuje drogą pokarmową, przez bezpośredni kontakt z chorym lub przez zakażone kałem pokarmy (owoce, jarzyny, rzadziej wodę) i przedmioty. Również muchy mogą przenosić zarazki. Od zakażenia do wystąpienia objawów upływa od 2 do 5 dni. Bakterie namnażają się w jelicie grubym i produkują toksynę, która uszkadza błonę śluzową jelita, prowadząc do powstania obrzęku, przekrwienia i owrzodzeń.

Zapobieganie polega na przestrzeganiu zasad higieny osobistej, myciu rąk przez jedzeniem, starannym myciu warzyw i owoców, właściwym przechowywaniu żywności (ochrona przed owadami). Wodę można pić tylko ze znanych i zbadanych źródeł. Ponadto ważna jest izolacja chorego i jego wydalin.

Po włączeniu leczenia dolegliwości ustępują w ciągu kilku dni. Większość zachorowań przebiega łagodnie, z niezbyt nasiloną biegunką bez domieszki krwi. Osoby nie leczone po przechorowaniu czerwonki mogą stać się nosicielami. Nie mają wówczas objawów, ale w ich kale obecne są bakterie chorobotwórcze.

Zaburzenia krążeniowe i wstrząs w przebiegu odwodnienia (najbardziej narażone są dzieci i ludzie starsi).

Badanie bakteriologiczne kału, a w wątpliwych przypadkach wziernikowanie odbytnicy, czyli rektoskopia.

Celem leczenia jest prawidłowe nawodnienie chorego oraz eliminacja bakterii z ustroju.

Zalecenia ogólne
W przypadku ciężkiej biegunki z cechami znacznego odwodnienia leczenie odbywa się w szpitalu, ponieważ konieczne jest nawadnianie dożylne (przetoczenie płynów). Jeśli przebieg choroby jest łagodny, można pozostać w domu. Konieczne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, osoba dorosła może potrzebować nawet 3-4 litrów na dobę. Wskazane jest stosowanie w tym celu roztworu specjalnej mieszanki elektrolitowej, dostępnej w aptekach. Bolesne kurcze brzucha łagodzą ciepłe kompresy.
Jeść wolno dopiero od 2-3 dnia choroby, zaczynając od kleików, lekkich rosołów i kaszek. Potem można jeść ziemniaki, gotowaną marchewkę, kurczaka, cielęcinę i bułeczki, bez surowych owoców i jarzyn, które są dozwolone dopiero po całkowitym wyzdrowieniu.
Przez pierwsze dni choroby powinno się pozostać w łóżku, a potem stopniowo można powracać do normalnej aktywności fizycznej.

Leczenie farmakologiczne
W leczeniu stosuje się antybiotyki (najczęściej biseptol).
Nie wolno na własną rękę stosować leków zapierających.

Opracowała
lek. med. Edyta Zagórowicz