Jest to niekontrolowany wzrost nieprawidłowych (złośliwych) komórek wywodzących się z wątroby. Jest to pierwotny nowotwór wątroby i należy go odróżnić od zmian wtórnych w wątrobie, będących przerzutami guzów innych narządów. W Polsce jest dość rzadkim nowotworem, rozwija się najczęściej na podłożu przewlekłych chorób wątroby prowadzących do marskości wątroby. Częściej chorują osoby w starszym wieku i mężczyźni.

Początkowe objawy choroby są niecharakterystyczne i nakładają się na istniejące wcześniej dolegliwości związane z przewlekłą chorobą wątroby. Objawy zaawansowanego procesu to ogólne osłabienie, ból o charakterze ucisku lub rozpierania w nadbrzuszu, gorączka, chudnięcie i powiększenie obwodu brzucha.

Kontaktu z lekarzem wymaga:
Nowe dolegliwości u osoby z przewlekłą chorobą wątroby

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Objawy świadczące o krwawieniu z przewodu pokarmowego: wymioty krwistą treścią lub przypominające fusy od kawy oraz smoliste, (czarne, luźne stolce)

Do zachorowania predysponują wszystkie przewlekłe choroby wątroby przebiegające z regeneracją (odnawianiem) komórek wątrobowych i marskością. Mieszkańcy Afryki i Azji chorują częściej, ponieważ jest wśród nich wielu nosicieli wirusa zapalenia wątroby typu B (WZW B). W Polsce najczęściej chorują osoby z przewlekłym WZW B lub WZW C oraz osoby uzależnione od alkoholu. Udział czynników chemicznych nie jest pewny.

Szczepienie przeciwko wirusowym zapaleniu wątroby typu B (WZW B), szczególnie u osób z grupy wysokiego ryzyka zakażenia (pracownicy służby zdrowia), osób przewlekle chorych, które często korzystają z usług służby zdrowia oraz osób zamierzających poddać się zabiegowi operacyjnemu. Od kilku lat w Polsce szczepi się wszystkie noworodki, a od tego roku dzieci w wieku 14 lat

Leczenie przewlekłych chorób wątroby, jeśli tylko jest ono możliwe (np. leki przeciwwirusowe lub interferon u chorych z przewlekłym WZW B i WZW C)

Nie nadużywanie alkoholu

Częste kontrolne wizyty u lekarza, okresowe USG brzucha

Jeśli nie jest możliwe wczesne usunięcie guza, choroba jest śmiertelna. Wieloletnie przeżycie obserwuje się tylko u operowanych. Dolegliwości można jednak zwalczać nawet w zaawansowanych przypadkach.

Niewydolność wątroby i śpiączka

Krwawienie z przewodu pokarmowego

Rozsiew choroby do innych narządów i zgon

Najpierw wykonuje się zwykle USG brzucha. Jeśli badanie to wykaże obecność guza, mogą być potrzebne dokładniejsze testy obrazujące wątrobę, na przykład tomografia komputerowa i arteriografia tętnicy wątrobowej, czyli badanie radiologiczne z podaniem środka kontrastowego bezpośrednio do tętnicy, która zaopatruje wątrobę. We krwi oznacza się stężenie białka o nazwie alfa-fetoproteina (AFP), które może być nieco podwyższone w przewlekłych chorobach wątroby i znacznie wzrasta w raku wątroby, ponieważ produkują je komórki nowotworowe.
W wątpliwych przypadkach wykonuje się biopsję wątroby.

Celem leczenia jest usunięcie ogniska pierwotnego nowotworu.

Zalecenia ogólne
Podstawową metodą leczenia jest chirurgiczne wycięcie guza, ale tylko u około 1/4 pacjentów istnieją warunki do podjęcia takiego leczenia. U pozostałych proces jest w chwili rozpoznania zbyt zaawansowany lub umiejscowienie guza wyklucza interwencję operacyjną. U wielu chorych możliwe jest jedynie leczenie objawowe.
Dieta, jak w przypadku przewlekłych chorób wątroby, powinna być lekkostrawna (posiłki gotowane w wodzie lub na parze, bez smażenia i pieczenia), z ograniczeniem tłuszczów i soli. Przy zagrożeniu niewydolnością wątroby może być konieczne ograniczenie ilości białka w diecie.
Dopóki siły na to pozwalają, należy podejmować normalną aktywność fizyczną.

Leczenie farmakologiczne
Stanowi jedynie uzupełnienie leczenia chirurgicznego i nie ma jeszcze pewnych dowodów na jego skuteczność. Cytostatyki (leki hamujące namnażanie się komórek) podaje się bezpośrednio do tętnicy, która zaopatruje w krew wątrobę (tak zwana chemoembolizacja). Ponadto wstrzykuje się leki niszczące komórki bezpośrednio do guza. Takie leczenie prowadzi się wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach.
Jeśli zachodzi potrzeba, stosuje się leki przeciwbólowe.

Zabieg polega na wycięciu (resekcji) guza wraz z częścią miąższu wątroby. Operacja jest bardzo trudna technicznie, wykonywana wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach.

Opracowała
lek. med. Edyta Zagórowicz