28 marca 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Opis  ->
Jest to stan, w którym ciśnienie krwi płynącej w naczyniach tętniczych przekracza w czasie skurczu serca 140 mmHg (ciśnienie skurczowe), a w czasie rozkurczu 90 mmHg (ciśnienie rozkurczowe). Za prawidłowe uważa się wartości niższe niż odpowiednio 140 i 90 mmHg. W sytuacji gdy wartość ciśnienia skurczowego mieści się w przedziale 140-149 i rozkurczowego 90-94 mmHg mówimy o nadciśnieniu granicznym. Osoby z takim ciśnieniem wymagają obserwacji, ponieważ może się u nich rozwinąć nadciśnienie wyższego stopnia (w 50% przypadków).
Objawy  ->
Choroba w mniej zaawansowanych stadiach nie daje zwykle objawów. Mogą występować bóle głowy (zwłaszcza rano) i wzmożona pobudliwość nerwowa. Chorobę rozpoznaje się na ogół przy okazji przypadkowych pomiarów ciśnienia.
W początkowym okresie nadciśnienie może mieć charakter chwiejny – do wzrostu ciśnienia dochodzi pod wpływem zmęczenia, zdenerwowania itp. Później przybiera charakter utrwalony. Zaawansowane (a zwłaszcza nie leczone) nadciśnienie może w 1-2% przypadków przybrać postać nadciśnienia złośliwego, któremu towarzyszą ciężkie powikłania narządowe – uszkodzenie nerek i siatkówki (zmiany widoczne na dnie oka). Na każdym etapie choroby może dojść do nagłego wzrostu ciśnienia i wystąpienia tzw. przełomu nadciśnieniowego.
Na przełom nadciśnieniowy mogą wskazywać następujące objawy (stan ten wymaga szybkiego kontaktu z lekarzem):
  • Ból głowy, senność, dezorientacja
  • Drętwienia i mrowienia w kończynach
  • Kaszel z odpluwaniem krwi i duszność
  • Ból w klatce piersiowej
  • Krwawienie z nosa
  • Przyczyny  ->
    W większości przypadków (ok. 90%) przyczyna choroby jest nieznana - mówimy wtedy o nadciśnieniu samoistnym lub chorobie nadciśnieniowej).
    Nadciśnienie tętnicze może stanowić objaw innych chorób:
  • Przewlekłe choroby nerek – zapalenia, guzy, zwężenie tętnicy nerkowej
  • Zwężenie cieśni aorty – wada wrodzona, zwykle operowana w dzieciństwie
  • Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego – zaburzenia czynności nadnerczy lub przysadki mózgowej
  • Miażdżyca tętnic


  • Czynniki sprzyjające zachorowaniu
  • Wiek powyżej 60 lat
  • Nadwaga
  • Palenie tytoniu
  • Stres
  • Alkoholizm
  • Dieta obfitująca w sól i tłuszcze nasycone
  • Siedzący tryb życia
  • Choroby występujące w rodzinie: nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, zawał serca lub choroby nerek
  • Stosowane leki: doustne środki antykoncepcyjne, sterydy, niektóre leki hamujące łaknienie oraz zmniejszające obrzęk śluzówki nosa

  • Nadciśnienie może pojawić się w ciąży i ustąpić po porodzie – jest to tzw. nadciśnienie tętnicze związane z ciążą.
    Nadciśnienie rozwija się też czasami u kobiet w okresie przekwitania, w części przypadków ustępuje po osiągnięciu równowagi hormonalnej.
    Zapobieganie  ->
    W chwili obecnej nie znamy sposobu zapobiegania pierwotnemu (samoistnemu) nadciśnieniu tętniczemu. Osoby, u których w rodzinie występowało nadciśnienie, powinny często kontrolować ciśnienie krwi.
    Przebieg  ->
    W przypadku wcześnie rozpoznanego nadciśnienia i przy stosowaniu odpowiedniego leczenia można uniknąć poważnych powikłań. Przewidywana długość życia jest wówczas prawie taka sama jak u ludzi zdrowych.
    Nie leczone lub źle leczone nadciśnienie sprzyja rozwojowi miażdżycy tętnic.
    Bez leczenia przewidywana długość życia jest zdecydowanie mniejsza – głównie ze względu na duże ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu.
    Powikłania  ->
    Badania  ->
  • Badania biochemiczne krwi – oznaczenie poziomu sodu, potasu, kreatyniny, glukozy, cholesterolu i frakcji lipidów – HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości)
  • Elektrokardiogram
  • Badanie radiologiczne klatki piersiowej z oceną sylwetki serca
  • Ultrasonografia jamy brzusznej
  • Przy podejrzeniu zwężenia tętnicy nerkowej – badanie przepływu krwi i angiografia tętnic nerkowych
  • Cel leczenia  ->
    Obniżenie ciśnienia tętniczego do wartości występujących u ludzi zdrowych, co pozwala uniknąć wystąpienia odległych powikłań.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
    Cele leczenia powinny być ustalane indywidualnie.
    Wszyscy chorzy powinni ograniczyć spożycie soli (nie dosalać potraw, ograniczyć spożycie konserw i wędlin) oraz alkoholu.
    Zalecana jest normalna aktywność fizyczna, a u osób prowadzących siedzący tryb życia - wykonywanie ćwiczeń co najmniej 3 razy w tygodniu. Ćwiczenia są pomocne w walce ze stresem i utrzymaniu prawidłowej wagi ciała. Osoby z chorobą wieńcową powinny ćwiczyć w odpowiednim zakresie (ustalonym przez lekarza). Zwiększenie aktywności ruchowej jest jednym z istotnych elementów niefarmakologicznego leczenia nadciśnienia tętniczego.
    U osób z nadwagą należy dążyć do normalizacji ciężaru ciała – wskazana jest dieta niskokaloryczna.
    Ze względu na większe niebezpieczeństwo rozwoju miażdżycy zaleca się zrezygnowanie z palenia tytoniu, ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych (zwłaszcza u chorych z chorobą wieńcową lub z podwyższonym poziomem cholesterolu w surowicy) oraz zmianę stylu życia na mniej stresujący.
    Chorzy powinni nauczyć się przeprowadzać pomiar ciśnienia tętniczego i codziennie je kontrolować.

    Leczenie farmakologiczne
    Chorzy, którzy mimo stosowania się do ogólnych zaleceń (ograniczenie spożycia soli, alkoholu i zwiększenie aktywności fizycznej), nie wykazują poprawy, wymagają stosowania leków obniżających ciśnienie (leczenie farmakologiczne).
    W początkowym okresie nadciśnienie można na ogół leczyć jednym lekiem, później zachodzi potrzeba kojarzenia 2, 3, a nawet 4 leków. Leczenie skojarzone pozwala zmniejszyć dawki leków i ograniczyć ilość działań niepożądanych. Lekarz ma do wyboru szeroką gamę leków obniżających ciśnienie, dla każdego pacjenta można więc dobrać optymalne dla niego leczenie (biorąc pod uwagę jego wiek, choroby współistniejące, zagrożenie miażdżycą, aktywność zawodową i inne czynniki).
    Bardzo ważne jest regularne przyjmowanie leków o wyznaczonych przez lekarza porach, również wtedy gdy ciśnienie unormuje się.
    Podczas leczenia należy systematycznie kontrolować ciśnienie tętnicze krwi.
    Jeżeli mimo stosowania się do zaleceń jest ono za wysokie, należy poinformować o tym lekarza.
    Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia mogą wywoływać objawy uboczne – między innymi kaszel, obrzęki kończyn, uczucie zmęczenia, kołatanie serca, zawroty głowy i omdlenia po wstaniu z łóżka, zaburzenia potencji i inne. O wystąpieniu tych lub innych nowych objawów należy poinformować lekarza.
    Leki na przeziębienie i zapalenie zatok (np. Coldrex) sprzedawane bez recepty, mogą zawierać efedrynę lub pseudoefedrynę, które podnoszą ciśnienie krwi. Osoby chore na nadciśnienie powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem tych i innych preparatów sprzedawanych bez recepty.
    Podpis  ->
    Opracował
    lek. med. Wiktor Kuliczkowski

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.