13 października 2024r.
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
Emedica.pl - Internetowy serwis dla Pacjentów
 
Synonimy  ->
Stwardnienie naczyń
Opis  ->
Jest to proces doprowadzający do stwardnienia ścian naczyń krwionośnych i zwężenia ich światła. Podstawową substancją odkładającą się w ścianie naczyń i doprowadzającą do powyższych zmian jest cholesterol, będący głównym budulcem tzw. blaszek miażdżycowych. Procesy miażdżycowe rozpoczynają się już między drugą a trzecią dekadą życia, jednak objawy związane ze zmianami w strukturze naczyń pojawiają się dopiero po 40-50 roku życia u mężczyzn i po menopauzie u kobiet.
Objawy  ->
Wystąpienie jakichkolwiek objawów spowodowanych miażdżycą zależy od nasilenia procesu odkładania się cholesterolu w naczyniach. Zwykle objawy pojawiają się dopiero przy dużym zaawansowaniu zmian w naczyniach.
Rodzaj objawów zależy od umiejscowienia zmian. W przypadku zmian w naczyniach wieńcowych może być to ból dusznicowy, zaburzenia rytmu serca, a nawet zawał. W przypadku zmian w naczyniach krwionośnych kończyn dolnych (tzw. chromanie przestankowe) pojawia się oziębienie kończyn, owrzodzenia, bóle kończyn (zwykle łydek), podczas chodzenia. W przypadku zmian w naczyniach doprowadzających krew do mózgu może dojść do udaru mózgu. Zmiany w naczyniach nerkowych doprowadzają do rozwoju nadciśnienia tętniczego i niewydolności nerek.

Kontaktu z lekarzem wymaga:
W przypadku rodzinnego obciążenia miażdżycą (zawały serca, udary mózgu, nagłe zgony u młodych osób w rodzinie) należy po osiągnięciu wieku dorosłego okresowo (raz na 5-10 lat) kontrolować gospodarkę lipidową (poziom cholesterolu we krwi). Badaniom takim powinny być poddane wszystkie osoby po osiągnięciu 40 roku życia.
U osób predysponowanych do rozwoju miażdżycy należy wdrożyć długofalowe działania zmierzające do zahamowania rozwoju choroby i ograniczenia wpływu tzw. czynników ryzyka.
Przyczyny  ->
Proces rozpoczyna się już około 20 roku życia i postępuje. Cholesterol krążący we krwi przenika do ściany naczyń krwionośnych powodując jej usztywnienie oraz tworzenie blaszek miażdżycowych, czyli miejscowo powstająych złogów cholesterolu i innych substancji w ścianie naczynia. Zwężone i usztywnione naczynia upośledzają przepływ krwi przez takie narządy, jak serce, nerki, mózg, mięśnie i powodują objawy chorobowe związane z miażdżycą.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Cukrzyca
  • Nadwaga
  • Wysoki poziom cholesterolu we krwi; wysoki poziom LDL - tzw. „złego cholesterolu” (są to cząsteczki transportujące cholesterol z wątroby do wszystkich narządów, w tym do ścian naczyń; obniżony poziom HDL – tzw. „dobrego cholesterolu” (cząsteczki te transportują niewykorzystany cholesterol ze ściany naczyń do wątroby, skąd dalej wydzielany jest z żółcią do jelit)
  • Palenie tytoniu
  • Wiek powyżej 55 roku życia (u mężczyzn)
  • Okres po menopauzie (u kobiet)
  • Powtarzające się sytuacje stresowe
  • Siedzący tryb życia
  • Nieprawidłowa dieta z dużą zawartością soli kuchennej i tłuszczów, głównie pochodzenia zwierzęcego
  • Występowanie hipercholesterolemii w rodzinie
  • Zapobieganie  ->
  • Zaprzestanie palenia tytoniu
  • Przestrzeganie diety z niską zawartością tłuszczów pochodzenia zwierzęcego
  • W przypadku nadwagi stosowanie diety odchudzającej
  • Wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych (w przypadku współistniejących chorób należy ustalić z lekarzem częstotliwość i zakres ćwiczeń)
  • W miarę możliwości unikanie sytuacji stresowych
  • Ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarskich dotyczących leczenia współistniejących chorób mogących przyspieszać postęp miażdżycy (nadciśnienie, cukrzyca)
  • Przebieg  ->
    Dietą i leczeniem farmakologicznym udaje się spowolnić, zatrzymać, a nawet według najnowszych doniesień w pewnym stopniu cofnąć zmiany miażdżycowe w ścianach naczyń. Stąd tak ważne jest utrzymywanie właściwej wagi ciała, zaprzestanie palenia tytoniu i właściwe leczenie chorób, które przyspieszają postęp miażdżycy. Szczególnie źle kontrolowana cukrzyca i nadciśnienie mogą doprowadzić do przyspieszonego wystąpienia powikłań miażdżycy.
    Powikłania  ->
  • Choroba niedokrwienna serca (rozwijająca się w następstwie miażdżycy naczyń wieńcowych)
  • Zawał serca
  • Udar mózgu
  • Choroby nerek
  • Niewydolność krążenia
  • Zaburzenia rytmu serca
  • Niedokrwienie kończyn (z koniecznością ich amputacji w końcowym stadium)
  • Impotencja
  • Badania  ->
    W ramach badań dodatkowych, w zależności od stwierdzanych powikłań miażdżycy, należy wykonać pomiary stężenia we krwi następujących związków: glukozy, cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji LDL i HDL oraz trójglicerydów. Ponadto powinno się wykonać badanie elektrokardiograficzne (EKG), próbę wysiłkową EKG, badania przepływu krwi w naczyniach tętniczych kończyn dolnych i dogłowowych, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, badanie rentgenowskie naczyń krwionośnych w obszarach dotkniętych miażdżycą - angiografia naczyń kończyn dolnych, szyjnych, koronarografia w celu uwidocznienia naczyń wieńcowych (zaopatrujących serce w krew).
    Cel leczenia  ->
    Celem leczenia jest spowolnienie postępu miażdżycy i walka z jej powikłaniami. Zależą one od choroby, którą wywołała miażdżyca i od obecnego stanu zdrowia pacjenta.
    Leczenie  ->
    Zalecenia ogólne
    Podstawowe znaczenie ma wyeliminowanie czynników przyspieszających postęp miażdżycy, takich jak palenie papierosów, nadwaga, siedzący styl życia. Duże znaczenie ma prawidłowe leczenie chorób towarzyszących, szczególnie nadciśnieia tętniczego i cukrzycy.
    Zalecana jest normalna aktywność fizyczna z programem ćwiczeń co najmniej 3 razy w tygodniu. Ćwiczenia takie są pomocne w utrzymaniu właściwej masy ciała, zwiększają również poziom „dobrego cholesterolu” (frakcji HDL).
    Wskazana jest dieta z niską zawartością tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, takich jak: smalec, masło, czerwone mięso, jaja, tłuste mleko, śmietana i sery oraz zwiększenie spożycia błonnika, ciemnego pieczywa, roślin strączkowych.

    Leczenie farmakologiczne
    Zwykle leczenie miażdżycy (i towarzyszącej jej zwykle otyłości) rozpoczyna się od zmodyfikowania diety (spadku masy ciała przez okres 3-6 miesięcy). Jeśli po tym czasie nie uzyska się obniżenia poziomu cholesterolu we krwi, to nadal należy utrzymać odpowiednią dietę, a u osób z kilkoma czynnikami, predysponującmi do szybszego rozwoju miażdżycy lub z już istniejącymi powikłaniami miażdżycy konieczne staje się rozpoczęcie leczenia farmakologicznego.
    Wśród leków o udokumentowanej skuteczności w obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi są: fibraty, statyny oraz żywice wiążące w jelitach cholesterol pochodzący z pokarmu i zapobiegające jego wchłonięciu do organizmu. Zwykle stosuje się jedną z powyższych grup leków (najczęściej statyny, najrzadziej żywice).
    Należy pamiętać, że najważniejszą metodą leczenia miażdżycy i związanych z nią chorób jest obniżenie masy ciała w przypadku otyłości lub nadwagi oraz leczenie takich współistniejących chorób, jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. W takich przypadkach oprócz leków obniżających poziom cholesterolu może być wskazane stosowanie aspiryny, witaminy E, leków obniżających ciśnienie tętnicze, regulujących poziom glukozy we krwi i innych.
    Leczenie operacyjne  ->
    W przypadku niektórych powikłań miażdżycy konieczne może okazać się zastosowanie leczenia operacyjnego. W przypadku choroby niedokrwiennej serca metodą leczenia inwazyjnego jest rozszerzanie zwężonych naczyń specjalnym balonem rozprężanym w miejscu zwężenia (metoda przezskórnej plastyki naczyń wieńcowych, PTCA) lub wszycie odcinków naczyń własnych pacjenta (żył lub tętnic) omijających zwężenie (tzw. by-passy żylne lub tętnicze). W przypadku miażdżycy zamykającej naczynia w kończynach można stosować podobne metody chirurgiczne lub wykonać całkowite usunięcie zmienionych miażdżycowo odcinków naczyń i wszyć w ich miejsce protezy naczyń krwionośnych wykonane ze specjalnych materiałów.
    W przypadku miażdżycy tętnic biegnących do głowy (i mózgu) stosuje się z powodzeniem metodę endarterektomii, tj. operacji, która polega na „zeskrobaniu” całej wewnętrznej wyściółki naczynia razem z blaszkami miażdżycowymi i przez to poszerzeniu średnicy naczynia.
    Podpis  ->
    Opracował
    lek. med. Wiktor Kuliczkowski

    Nota prawna


    Prezentowane strony mają charakter edukacyjny. Ogólne informacje na temat chorób i zasad postępowania w żadnym stopniu nie zastępują fachowej porady lekarskiej. Pomimo rygorystycznego przestrzegania ogólnie przyjętych zasad tworzenia serwisów medycznych ustalonych przez Health on the Net Foundation i weryfikacji prezentowanych treści przez uznane Autorytety medyczne, twórcy serwisu nie biorą żadnej odpowiedzialności, ani pośredniej ani bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania informacji zawartych w serwisie.